Search
Account
Support
Profile
Beeldenstorm
Beeldenstorm
De beeldenstormers, voornamelijk calvinistische protestanten, zagen deze beelden als afgoderij en geloofden dat ze de zuiverheid van de religieuze praktijken schonden. Ze vernietigden de beelden en kunstwerken om een meer oprechte en Bijbelse vorm van aanbidding te herstellen. De Beeldenstorm had grote gevolgen voor de religieuze en culturele landschappen en markeert een belangrijk keerpunt in de geschiedenis van de Reformatie.
Tijdens de Beeldenstorm in 1566 werden in verschillende steden in Europa, waaronder in de Lage Landen, religieuze beelden en liturgische gebruiksvoorwerpen in katholieke kerken verwoest. De Beeldenstorm leidde indirect tot het uitbreken van de Tachtigjarige Oorlog en het ontstaan van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.
Tijdens de Beeldenstorm in 1566 werden in verschillende steden in Europa, waaronder in de Lage Landen, religieuze beelden en liturgische gebruiksvoorwerpen in katholieke kerken verwoest. De Beeldenstorm leidde indirect tot het uitbreken van de Tachtigjarige Oorlog en het ontstaan van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.
MAGRETHA VAN PARMA
MAGRETHA VAN PARMA
Op 5 april 1566 boden zo’n tweehonderd edelen in Brussel een smeekschrift aan landvoogdes Margaretha van Parma
Op 5 april 1566 boden zo’n tweehonderd edelen in Brussel een smeekschrift aan landvoogdes Margaretha van Parma
Margaretha van Parma, buitenechtelijk kind van keizer Karel V en Johanna van der Gheynst en landvoogdes over de Nederlanden van 1559 tot 1567. Margaretha van Parma groeit op in Brussel. Hier wordt ze voornamelijk opgevoed door Maria van Hongarije en Margaretha van Oostenrijk.
Stone statue
Stone statue
Sleep om te bewegen
POLITIEKE ONRUST
POLITIEKE ONRUST
De Beeldenstorm vond zijn oorsprong niet uit het niets. Het jaar 1566 was al tumultueus geweest. De lagere adel van de Nederlanden had zich verenigd en was in opstand gekomen tegen het gezag van de katholieke Spanjaarden, die met hun inquisitie streng optraden tegen protestanten die zij als ketters beschouwden. Op 5 april 1566 dienden ongeveer tweehonderd edelen in Brussel een verzoekschrift in bij landvoogdes Margaretha van Parma. Uit angst voor gewapend verzet besloot de landvoogdes uiteindelijk enigszins toe te geven aan de edelen. Hierdoor werd de vervolging van ketters tijdelijk gestaakt. Toen de Spanjaarden merkten dat de openluchtdiensten, bekend als hagenpreken, steeds meer (gewapende) toehoorders trokken en openlijk kritiek op de katholieke kerk uitten, besloten ze echter troepen te mobiliseren. De landvoogdes wilde eventueel gewapend verzet voor zijn.
De Beeldenstorm vond zijn oorsprong niet uit het niets. Het jaar 1566 was al tumultueus geweest. De lagere adel van de Nederlanden had zich verenigd en was in opstand gekomen tegen het gezag van de katholieke Spanjaarden, die met hun inquisitie streng optraden tegen protestanten die zij als ketters beschouwden. Op 5 april 1566 dienden ongeveer tweehonderd edelen in Brussel een verzoekschrift in bij landvoogdes Margaretha van Parma. Uit angst voor gewapend verzet besloot de landvoogdes uiteindelijk enigszins toe te geven aan de edelen. Hierdoor werd de vervolging van ketters tijdelijk gestaakt. Toen de Spanjaarden merkten dat de openluchtdiensten, bekend als hagenpreken, steeds meer (gewapende) toehoorders trokken en openlijk kritiek op de katholieke kerk uitten, besloten ze echter troepen te mobiliseren. De landvoogdes wilde eventueel gewapend verzet voor zijn.
Bij het indienen van het smeekschrift bij de landvoogdes, zou raadsman Karel van Berlaymont naar verluidt het volgende tegen haar hebben gezegd.
“N’ayez pas peur, Madame, ce ne sont que des gueux”
- Karel van Berlaymont
(vertaling: Wees niet bang, mevrouw, het zijn slechts bedelaars).
De opmerking kwam niet volledig uit het niets, aangezien de edelen bij binnenkomst direct het protocol tartten. In plaats van de hoogste rangorde voorop te laten lopen, trad de eenvoudigste edelman als eerste binnen. Deze edelman, ogenschijnlijk in wat armoedige staat en mank lopend, trok de aandacht. Een aantal edelen ving de sarcastische opmerking over hun gezelschap op. Ze waren echter verheugd over de toezegging om de vervolging van ketters te verzachten en waren niet al te beledigd door de spot.
Toen de edelen hun smeekschrift aanboden aan de landvoogdes, zou raadsman Karel van Berlaymont het volgende tegen de landvoogdes hebben gezegd.
“N’ayez pas peur, Madame, ce ne sont que des gueux”
- Karel van Berlaymont
(vertaling: Wees niet bang, mevrouw, het zijn slechts bedelaars).
Helemaal uit het niets kwam die opmerking niet, want de edelen gingen bij binnenkomst volledig in tegen het protocol. In plaats van dat de hoogste in rang voorop liep, kwam als eerste de meest eenvoudige edelman van het gezelschap binnen. Deze kennelijk wat armoeiig ogende edelman liep bovendien mank. De sarcastische opmerking over de edelen werd opgevangen door een aantal van hen. Deze waren in hun nopjes met de toezegging dat de kettervervolging zou worden verzacht en vielen niet zo over de belediging. Edelman Hendrik van Brederode kwam tijdens een feestmaal zelfs nog met een kwinkslag terug op de opmerking van Margaretha van Parma’s raadsman:
GEUZEN
GEUZEN
1700
1700
1721
1721
Edelman Hendrik van Brederode kwam tijdens een feestmaal zelfs nog met een kwinkslag terug op de
opmerking van Margaretha van Parma’s raadsman
“Als wij dan geuzen zijn, laten we dan ook maar bedelzakken dragen en uit bedelzakken drinken.”
Na een slok wijn te hebben genomen, voegde hij daar nog aan toe
“Ik heb gedronken op de gezondheid van de geuzen. Leve de geuzen!”
“Als wij dan geuzen zijn, laten we dan ook maar bedelzakken dragen en uit bedelzakken drinken.”
Na een slok wijn te hebben genomen, voegde hij daar nog aan toe
“Ik heb gedronken op de gezondheid van de geuzen. Leve de geuzen!”
In de weken hierna verspreidde het begrip ‘geuzen’ zich razendsnel over de Nederlanden. Er verschenen onder meer geuzenspreuken en armbanden met daaraan kleine bedelnapjes. De Nederlandse edelen gingen vanaf deze tijd door het leven als geuzen. En Hendrik van Brederode ging de geschiedenisboeken in als le Grand Gueux (de Grote Geus).
In de weken hierna verspreidde het begrip ‘geuzen’ zich razendsnel over de Nederlanden. Er verschenen onder meer geuzenspreuken en armbanden met daaraan kleine bedelnapjes. De Nederlandse edelen gingen vanaf deze tijd door het leven als geuzen. En Hendrik van Brederode ging de geschiedenisboeken in als le Grand Gueux (de Grote Geus).
De overdracht naar Karel V was een belangrijke historische gebeurtenis in de Nederlanden. Karel V werd in 1506 heerser over het gebied en combineerde de Nederlanden met zijn andere rijken, waaronder Spanje. Deze samenvoeging legde de basis voor toekomstige conflicten en uiteindelijk de opstand tegen zijn heerschappij
De overdracht naar Karel V was een belangrijke historische gebeurtenis in de Nederlanden. Karel V werd in 1506 heerser over het gebied en combineerde de Nederlanden met zijn andere rijken, waaronder Spanje. Deze samenvoeging legde de basis voor toekomstige conflicten en uiteindelijk de opstand tegen zijn heerschappij
MACHT EDELEN
MACHT EDELEN
Het conflict dat met de Beeldenstorm definitief tot uitbarsting kwam, smeulde echter al langer. Veel edelen moesten maar weinig hebben van de Spaanse koning Filips II. Toen die in 1555 zijn vader Karel V opvolgde, besloot hij een hele lading aan gezagdragers te laten importeren zodat hij er zeker van was dat er bij zijn afwezigheid nog wel geregeerd werd zoals hij wilde. Tot die tijd hadden de lokale edelen nog redelijk wat zeggenschap, maar onder de zeer gelovige Filips II werd dat steeds minder en werd het gezag verder gecentraliseerd.
Het conflict dat met de Beeldenstorm definitief tot uitbarsting kwam, smeulde echter al langer. Veel edelen moesten maar weinig hebben van de Spaanse koning Filips II. Toen die in 1555 zijn vader Karel V opvolgde, besloot hij een hele lading aan gezagdragers te laten importeren zodat hij er zeker van was dat er bij zijn afwezigheid nog wel geregeerd werd zoals hij wilde. Tot die tijd hadden de lokale edelen nog redelijk wat zeggenschap, maar onder de zeer gelovige Filips II werd dat steeds minder en werd het gezag verder gecentraliseerd.
FILLIPS II
FILLIPS II
Filips II (1527-1598)
Filips II (1527-1598)
Het conflict dat uiteindelijk tot een uitbarsting leidde met de Beeldenstorm, smeulde echter al geruime tijd. Veel edelen koesterden weinig sympathie voor de Spaanse koning Filips II. Toen Filips II in 1555 zijn vader Karel V opvolgde, nam hij het besluit om tal van gezagsdragers te importeren, om er zeker van te zijn dat er naar zijn wensen geregeerd zou worden in zijn afwezigheid. Voor die tijd hadden lokale edelen nog aanzienlijke invloed, maar onder de zeer vrome Filips II nam hun macht af en werd het gezag steeds verder gecentraliseerd.
Het conflict dat uiteindelijk tot een uitbarsting leidde met de Beeldenstorm, smeulde echter al geruime tijd. Veel edelen koesterden weinig sympathie voor de Spaanse koning Filips II. Toen Filips II in 1555 zijn vader Karel V opvolgde, nam hij het besluit om tal van gezagsdragers te importeren, om er zeker van te zijn dat er naar zijn wensen geregeerd zou worden in zijn afwezigheid. Voor die tijd hadden lokale edelen nog aanzienlijke invloed, maar onder de zeer vrome Filips II nam hun macht af en werd het gezag steeds verder gecentraliseerd.
Video fillips II
GROTE HONGER
GROTE HONGER
In de jaren vijftig en zestig van de zestiende eeuw kenden de Lage Landen ook economisch moeilijke tijden. De Spaanse staatsschuld was enorm gestegen, waardoor in 1557 een moratorium werd afgekondigd op de rentebetalingen van de staatsschulden. Dit leidde tot ernstige problemen voor talloze kleine spaarders en enkele belangrijke bankiers. Bovendien leidde de neergang van de welvarende lakenindustrie in Antwerpen tot werkloosheid en financiële problemen voor veel mensen.
Als klap op de vuurpijl kregen de Lage Landen te maken met een zware winter in 1564-1565, wat resulteerde in een grote misoogst. Brood werd schaars en extreem duur, waardoor er wijdverspreide hongersnood heerste.
In de jaren vijftig en zestig van de zestiende eeuw kenden de Lage Landen ook economisch moeilijke tijden. De Spaanse staatsschuld was enorm gestegen, waardoor in 1557 een moratorium werd afgekondigd op de rentebetalingen van de staatsschulden. Dit leidde tot ernstige problemen voor talloze kleine spaarders en enkele belangrijke bankiers. Bovendien leidde de neergang van de welvarende lakenindustrie in Antwerpen tot werkloosheid en financiële problemen voor veel mensen.
Als klap op de vuurpijl kregen de Lage Landen te maken met een zware winter in 1564-1565, wat resulteerde in een grote misoogst. Brood werd schaars en extreem duur, waardoor er wijdverspreide hongersnood heerste.
RELIGIEUS
RELIGIEUS
Het is onwaarschijnlijk dat degenen die verantwoordelijk waren voor de verwoesting van katholieke heiligdommen uitsluitend gedreven werden door religie. De ontevredenheid kende vele oorzaken. Het is echter wel een feit dat predikanten vaak leiding gaven aan de beeldenstormers. In sommige gevallen betaalden protestantse kerkbesturen zelfs voor de "diensten" van de vernielers.
Het is onwaarschijnlijk dat degenen die verantwoordelijk waren voor de verwoesting van katholieke heiligdommen uitsluitend gedreven werden door religie. De ontevredenheid kende vele oorzaken. Het is echter wel een feit dat predikanten vaak leiding gaven aan de beeldenstormers. In sommige gevallen betaalden protestantse kerkbesturen zelfs voor de "diensten" van de vernielers.
STRAFEXPEDITIE
STRAFEXPEDITIE
De uitbarsting van volkswoede tijdens de Beeldenstorm kan worden gezien als een onderdeel van het verzet van de lage adel tegen het bewind van koning Filips II van Spanje. Filips II was woedend over de vernielingen in katholieke heiligdommen en stuurde daarom de hertog van Alva, een van zijn meest krachtige onderdanen, naar het noorden met een leger van 10.000 man om de opstand te onderdrukken.
Bij zijn aankomst in Brussel op 22 augustus 1567 verving Alva de gematigde landvoogdes Margaretha van Parma en begon hij direct met de vervolging en onderdrukking van de protestantse ketters. Hij installeerde een speciaal gerechtshof, de Raad van Beroerten, dat al snel bekend stond als de Bloedraad, vanwege zijn meedogenloze optreden. Naar schatting werden 6.000 tot 8.000 protestanten veroordeeld door de Raad van Beroerten. De gevolgen waren onomkeerbaar. De Beeldenstorm leidde indirect tot het uitbreken van de Tachtigjarige Oorlog en de oprichting van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.
De uitbarsting van volkswoede tijdens de Beeldenstorm kan worden gezien als een onderdeel van het verzet van de lage adel tegen het bewind van koning Filips II van Spanje. Filips II was woedend over de vernielingen in katholieke heiligdommen en stuurde daarom de hertog van Alva, een van zijn meest krachtige onderdanen, naar het noorden met een leger van 10.000 man om de opstand te onderdrukken.
Bij zijn aankomst in Brussel op 22 augustus 1567 verving Alva de gematigde landvoogdes Margaretha van Parma en begon hij direct met de vervolging en onderdrukking van de protestantse ketters. Hij installeerde een speciaal gerechtshof, de Raad van Beroerten, dat al snel bekend stond als de Bloedraad, vanwege zijn meedogenloze optreden. Naar schatting werden 6.000 tot 8.000 protestanten veroordeeld door de Raad van Beroerten. De gevolgen waren onomkeerbaar. De Beeldenstorm leidde indirect tot het uitbreken van de Tachtigjarige Oorlog en de oprichting van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.
TIJDLIJN
TIJDLIJN
Uiteindelijk resulteerde het in de onafhankelijkheid van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden in 1648, na de Vrede van Münster.
Uiteindelijk resulteerde het in de onafhankelijkheid van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden in 1648, na de Vrede van Münster.
LEES MEER OVER DIT ONTWERP:
LEES MEER OVER DIT ONTWERP:
HOOFDSTUK 2
80 Jarige Oorlog
De Tachtigjarige Oorlog neemt een belangrijke plaats in de vaderlandse geschiedenis in. Tijdens deze oorlog kwamen de Nederlanden, onder leiding van Willem van Oranje, in opstand tegen het Spaanse Rijk onder koning Filips II.
HOOFDSTUK 3
De onthoofding van Egmont en horne
HOOFDSTUK 3
De onthoofding van
Egmont en horne
Op de Grote Markt van Brussel werden op 5 juni 1568 twee belangrijke edelen onthoofd: Lamoraal van Gavere, graaf van Egmont en Filips van Montmorency, graaf van Horne. De executie werd voltrokken in opdracht van de hertog van Alva
HOOFDSTUK 4
Hoofd moordenaar Willem van Oranje werd in
Keulen vereerd
HOOFDSTUK 4
Hoofd moordenaar
Willem van Oranje werd in
Keulen vereerd
Heel wat Nederlanders weten het nog van school: 1584, Willem van Oranje in Delft vermoord door Balthasar Gerards. Maar weinigen zullen weten dat is geprobeerd om Gerards heilig te laten verklaren.
Gerelateerde hoofdstukken
Looka 2023©
More
Hoofdstuk 2